Thời kỳ trị vì giữa Thư_Cừ_Mông_Tốn

Năm 413, Thư Cừ Mông Tốn lập con trai Thư Cừ Chính Đức (沮渠政德) làm người kế vị. Vào mùa hè năm đó, ông đã đẩy lùi một cuộc tấn công của Thốc Phát Nục Đàn, và sau đó đã bao vây Lạc Đô trong suốt 20 ngày song không thể chiếm được thành. Ông đã nối lại việc tấn công khi tướng Thốc Phát Văn Chi (禿髮文支) của Thốc Phát Nục Đàn đầu hàng ông, buộc Thốc Phát Nục Đàn phải gửi Thốc Phát Câu Diên đến làm con tim.

Cũng trong năm 413, khi Thư Cừ Mông Tốn đang ngủ, một hoạn quan tên là Vương Hoài Tổ (王懷祖) đã cố ám sát ông, song chỉ làm ông bị thương ở chân. Mạnh Vương hậu đã bắt giữ rồi chặt đầu Vương. Cũng vào năm 413, mẫu thân của Thư Cừ Mông Tốn qua đời.

Với việc Tây Tần tiêu diệt Nam Lương vào năm 414, Bắc Lương và Tây Tần bắt đầu một loạt các cuộc chiến tranh với nhau, Thư Cừ Mông Tốn thường chiến thắng trước vua Khất Phục Sí Bàn của Tây Tần. Năm 416, sau một trận chiến bất phân thắng bại, Bắc Lương và Tây Tần thiết lập hòa bình.

Năm 417, Thư Cừ Mông Tốn đã cố đặt bẫy Lý Hâm (lúc này đã kế vị Lý Cảo) bằng cách cho tướng Thư Cừ Quảng Tông (沮渠廣宗) giả vờ đầu hàng Tây Lương, còn Thư Cừ Mông Tốn ẩn quân chờ phục kích. Tuy nhiên, Lý Hâm đã nhận ra cái bẫy và rút lui, và khi Thư Cừ Mông Tốn đuổi theo, Lý Hâm đã đánh bại ông.

Năm đó, Thư Cừ Mông Tốn trở nên sợ hãi và giận dữ khi ông nghe được tin tướng Lưu Dụ của Đông Tấn đã tiêu diệt Hậu Tần và chiếm lãnh thổ của nước này, ông sợ rằng Lưu Dụ tiếp theo sẽ chống lại đất nước của mình. Khi viên quan Lưu Tường (劉祥) soạn một tường thuật cho ông và cười, Thư Cừ Mông Tốn giận dữ nói, "Sao nhà ngươi lại dám cười khi hay tin Lưu Dụ đã vào Hàm Cốc quan!" và cho chặt đầu Lưu Tường. Nỗi sợ hãi của ông đã hạ bớt sau khi Lưu Dụ trở lại lãnh thổ của Tây Tần trước đây vào năm 417, và tiêu tan hoàn toàn khi hoàng đế Hách Liên Bột Bột của nước Hạ đè bẹp đội quân Đông Tấn dưới quyền chỉ huy của Lưu Nghĩa Chân (劉義真, con trai Lưu Dụ) vào năm 418.

Năm 418, Thư Cừ Mông Tốn thực hiện một cuộc tấn công vào Tây Lương, song Lý Hâm đã từ chối giao chiến, và ông lại phải rút quân. Cuối năm đó, ông trở thành một chư hầu của Đông Tấn.

Năm 420, Thư Cừ Mông Tốn lập một cãi bẫy khác cho Lý Hâm. Ông đã giả vờ tấn công thành Hạo Môn (浩亹, nay thuộc Hải Đông, Thanh Hải) của Tây Tần, song khi đến Hạo Môn, ông đã ngay lập tức rút quân và ẩn quân ở Xuyên Nham (川巖, gần Trương Dịch). Lý Hâm do bị lừa rằng việc phòng thủ của Thư Cừ Mông Tốn đã bị nới lỏng nên đã quyết định tấn công Trương Dịch, bất chấp lới khuyên từ Tống Dao và Trương Thế Thuận, cũng như Doãn Thái hậu. Khi ông ta đến gần Trương Dịch, Thư Cừ Mông Tốn đã chặn và đánh bại quân Tây Lương. Các tướng của Lý Hâm sau đó đã khuyên ông ta nhanh chóng rút lui về kinh đô Tửu Tuyền, song Lý Hâm lại nói rằng vì ông ta đã ông nghe lời mẫu thân nên chỉ có thể nhìn mặt bà một lần nữa sau khi có được một chiến thắng, và lại giao chiến với Thư Cừ Mông Tốn, và lần này quân Tây Lương còn thảm bại hơn lần trước còn bản thân ông ta thì bị giết trong trận chiến. Thư Cừ Mông Tốn nhanh chóng đánh chiếm Tửu Tuyền và hầu hết lãnh thổ của Tây Lương. Ông chủ yếu duy trì chính sách cố làm yên lòng dân Tây Lương và kết hợp các quan lại Tây Lương vào chính quyền của mình, bao gồm cả em trai khác bố của Lý Cảo là Tống Dao (宋繇). Vào mùa đông năm 420, em trai của Lý Hâm là Lý Tuân đã chiếm lấy Đôn Hoàng và cố tái lập Tây Lương, Thư Cừ Mông Tốn ban đầu đã cử Thư Cừ Chính Đức đi bao vây Đôn Hoàng. Vào mùa xuân năm 421, đích thân ông tiến đánh Đôn Hoàng, và khi Lý Tuân cố gắng để đầu hàng, ông đã từ chối. Thuộc hạ của Lý Tuân là Tống Thừa (宋承) đã nổi dậy và dâng thành cho Thư Cừ Mông Tốn, Lý Tuân nghe tin đã tự sát, Tây Lương diệt vong. Trái với chính sách bình định mà ông đã thực hiện ở Tửu Tuyền, Thư Cừ Mông Tốn đã tàn sát dân chúng Đôn Hoàng.

Với việc Tây Lương bị diệt, Thư Cừ Mông Tốn lại nối loạn các cuộc tấn công chống Tây Tần, và mặc dù các cuộc tấn công ban đầu của ông đã bị Tây Tần đẩy lui song chúng đã khiến Tây Tần kiệt quệ, sức mạnh của nước này cũng bắt đầu suy sụp. Tại một số thời điểm, ông còn khuyến khích thái tử Thốc Phát Hổ Đài của Thốc Phát Nục Đàn nổi loạn chống lại Tây Tần, hứa hẹn sẽ cho cựu thái tử mượn hai quận và quân lính, song sau khi âm mưu của Thốc Phát Hổ Đài, liên quan đến cả Thốc Phát Vương hậu (vợ của Khất Phục Sí Bàn), bị phát hiện, Khất Phục Sí Bàn đã ra lệnh xử tử Thốc Phát Hổ Đài và Vương hậu. Một số thành viên của gia tộc Thốc Phát chạy trốn đến Bắc Lương.

Năm 421, tướng Đường Khiết (唐契), một tướng của Tây Lương trước đây và cũng là anh/em rể của Lý Hâm, đã nổi loạn tại vị trí trấn giữ của mình ở Tấn Xương (晉昌, nay thuộc Tửu Tuyền, Cam Túc), và phải đến năm 423 thì Thư Cừ Chính Đức mới đánh bại được Đường Khiết, song Đường Khiết cùng huynh đệ là Đường Hòa (唐和) và cháu trai là Lý Bảo (李寶, con trai của Lý Hâm) đã chạy trốn đến Y Ngô (伊吾, nay thuộc Kumul, Tân Cương) kiên trì chống đối dai dẳng ở đó.

Cũng trong năm 423, Thư Cừ Mông Tốn đã gửi triều cống đến triều đại kế thừa Đông Tấn là Lưu Tống, do Lưu Dụ thành lập vào năm 420. Con trai của Lưu Dụ là Lưu Tống Thiếu Đế Lưu Nghĩa Phù đã xác nhận tước hiệu Hà Tây vương của Thư Cừ Mông Tốn. Vào mùa thu cùng năm, khi quân Nhu Nhiên tiến đánh Bắc Lương, Thư Cừ Mông Tốn đã cử Thư Cừ Chính Đức đi đánh Nhu Nhiên, song Thư Cừ Chính Đức đã bị đánh bại và bị giết. Thư Cừ Mông Tốn sau đó đã lập người con trai thứ là Thư Cừ Hưng Quốc (沮渠興國) làm người kế vị.

Năm 426, một trận chiến quyết định đã chấm dứt phần lớn mối đe dọa của Tây Tần đối với Hậu Lương. Khất Phục Sí Bàn và thái tử Khất Phục Mộ Mạt đã phát động một cuộc tấn công lớn vào Bắc Lương. Thư Cừ Mông Tốn đã gửi sứ giả thuyết phục hoàng đế nước Hạ là Hách Liên Xương tấn công bất ngờ kinh thành Phu Hãn (枹罕, nay thuộc Lâm Hạ, Cam Túc) của Tây Tần. Hách Liên Xương đã cử tướng Hô Lô Cổ (呼盧古) đi đánh Uyển Xuyên và Vi Phạy (韋伐) đi đánh Nam An (南安, nay thuộc Định Tây, Cam Túc), và Tây Tần chỉ có thể giữ được Uyển Xuyên và để mất Nam An. Vào mùa đông năm 426, quân Hạ do Hô Lô Cổ và Vi Phạt chỉ huy tiến đánh Phu Hãn, buộc Khất Phục Càn Quy phải dời đô đến Định Liên (定連, cũng thuộc Lâm Hạ ngày nay), và hai tướng này sau đó đã chiếm được một thành quan trọng khác của Tây Tần là Tây Bình (西平, nay thuộc Tây Ninh, Thanh Hải), và trong khi họ rút lui sau đó, Tây Tần đã bị giáng cho một đòn lớn. Đến cuối năm, với việc Thái Vũ Đế Thác Bạt Đảo của Bắc Ngụy lần lượt đánh bại Hách Liên Xương, chiếm Trường An và gần như đoạt được kinh thành Thống Vạn (統萬, nay thuộc Du Lâm, Thiểm Tây) của Hạ, Thư Cừ Mông Tốn đã cử sứ thần đến xin làm chư hầu của Bắc Ngụy.

Năm 428, khi Khất Phục Sí Bàn qua đời và Khất Phục Mộ Mạt lên kế vị, Thư Cừ Mông Tốn đã thực hiện một cuộc tấn công lớn vào Tây Tần. Khất Phục Một Mạt đã gửi trả tướng Thư Cừ Thành Đô (沮渠成都) mà Khất Phục Sí Bàn đã bắt vào năm 422 để cầu hòa, và hai nước đã có một thỏa ước hòa bình. Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau đó, Thư Cừ Mông Tốn đã cho nối lại các cuộc tấn công vào Tây Tần.